wegedzieciak.pl

[dżo]

Zboża i kasze - bez tego trudno być zdrowym

Anna Kłosińska

Zboża – źródło życia i warunek zdrowia

Cenne i niezastąpione w diecie zarówno dorosłych, jak i dzieci są produkty zbożowe. To właśnie one powinny stanowić najważniejszą pozycję diety. W zestawach z warzywami, szczególnie zielonymi liściastymi stanowią pełnowartościowe źródło białka. Zboża są najlepszym bodajże źródłem witamin z grupy B, zawierają także witaminy H, F, a niektóre również karoten.

Duża zawartość witaminy B w pożywieniu dzieci jest szczególnie ważna w dobie antybiotyków, sulfonamidów. One to właśnie powodują zubożenia w obrębie mikroflory jelitowej, będącej podstawowym źródłem witamin.

Zboża zawierają również błonnik, odpowiedzialny głównie za właściwą perystaltykę jelit. Nieregularne wypróżnienia, zaparcia, czemu towarzyszą bóle brzucha i złe samopoczucie trapią również dzieci. Zbyt długie zaleganie masy kałowej w jelitach prowadzi do wtórnego wchłaniania zbędnych produktów przemiany materii (np. fenol, krezol, skatol, indol i inne). Szczególnie dużo ich w przypadku spożycia znacznych ilości mięsa i białka zwierzęcego.

Mówiąc o wartościowych produktach zbożowych, mam na myśli zboża, pełne i ich przetwory, a więc pszenicę, jęczmień, kaszę jęczmienną, pęczak, gryczaną, proso, ryż brązowy oraz chleb razowy, graham, makaron i wypieki z mąki grahamki.

Ziarno składa się z 6 warstw łuski, zarodka i endospermy. W łuskach zawarte jest całe bogactwo składników mineralnych i błonnik. W ostatniej najgłębszej warstwie łuski znajdują się zarówno składniki mineralne, jak też białko oraz tłuszcz. Zarodek - źródło życia całej rośliny składa się z witamin, oleju, fosforanów oraz wielu aktywnych enzymów. Podczas przemiału białej mąki zostaje usunięte 20%-30% ziarna w tym 5 zewnętrznych warstw łuski oraz zarodek, a wraz z nim najbardziej pożądane składniki ziarna np.: wapń, fosfor, żelazo, witaminy 7 grupy B. Jadając więc białe pieczywo, rafinowane kasze pozbawiamy się tego co najcenniejsze.

To prawda, że dzieci lubią słodkie bułeczki, biszkopty, ale często jest to nasz wybór, zanim one zdążyły polubić to co zdrowe. Pamiętam, jak moja córka ze smakiem zajadała razowy chleb, czy Pumpernikiel, nazywając go pierniczkiem. Wiele kobiet wzorem swych matek jeśli gotuje dla swych dzieci kaszkę, to wyłącznie manną na mleku. Tymczasem nie dały swoim dzieciom możliwości, aby spróbowały jak smakuje np. kasza jaglana, gryczana czy pęczak.

Dla dzieci najlepsza jest kasza jaglana, jakkolwiek wielka różnorodność jest godna polecenia. Jako jedyna wśród kasz jest zasadotwórcza, co jest bardzo korzystne, szczególnie jeśli dieta obfituje w pokarmy kwasotwórcze, do których należą produkty pochodzenia zwierzęcego (wyjątek stanowi mleko), a także produkty zbożowe, pieczywo. Obfituje ona w witaminy z grupy B, lecytynę oraz substancje mineralne: wapń, fosfor, potas, żelazo. Najkorzystniejszy jest chyba tutaj skład aminokwasowy. Kasza jaglana zawiera bowiem znaczne ilość tryptofanu. Jako, że niedoborowy poziom tego aminokwasu występuje u wszystkich roślin strączkowych, potrawy z kaszy jaglanej oraz fasoli, grochu, soi dostarczają doskonałego, pełnowartościowego białka.

Z kaszy jaglanej można przyrządzić doskonałe zapiekanki, np. na słodko – z gruszkami, śliwkami, a także pikantne z porem, papryką. Krem sporządzony z kaszy jaglanej, bananów, rodzynek zastępuje tradycyjne słodycze.
Kleik z kaszy jaglanej jest najlepszym i jednym pożywieniem w wielu chorobach, nawet przy przeziębieniu.

Spośród wielu kasz w jadłospisie dzieci powinna się znaleźć kasza kukurydziana. Podobnie jak ryż i kasza jaglana należy do najłatwiej strawnych. Jest bardzo bogata w wapń, a także potas, fosfor, witaminę A, E i F. Doskonale może zastępować mięso w tradycyjnych zupkach niemowlęcych, gdyż jej kompozycje z warzywami dostarczają pełnowartościowego białka. Tak więc obawy niektórych mam, że zabraknie tego cennego składnika w diecie niemowlęcia nie znajdują uzasadnienia. Do roku dziecko nie powinno właściwie dostosować produktów zawierających gluten, mąka kukurydziana oraz kasza są tu więc niezastąpione.

Ryż. Do niedawna trudno było nabyć w naszych sklepach „prawdziwy” ryż, czyli ryż niepolerowany, brązowy. Biały, do którego przyzwyczailiśmy się, jadając go przez lata pozbawiony jest prawie zupełnie tak cennych witamin z grupy B.

O ryżu wiadomo, że jest lekko strawny, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, zawiera między innymi takie cenne mikroelementy, jak cynk, mangan czy fluor. Dzieci na ogół lubią ryż, a możliwości jego przyrządzania jest bardzo wiele: ryż z owocami, z cynamonem, zapiekanki, risotta oraz inne.

Bardzo smaczna i wartościowa jest też kasza gryczana. Dzieci lubią ją jeść nawet bez żadnych dodatków. Wyróżnia się natomiast bogactwem niezbędnych składników mineralnych, głównie. żelaza i magnezu, a także witamin B1, B2. Odznacza się też wyższą w porównaniu z innymi kaszami wartością białkową.

Godna polecenia jest również kaszka Kus-kus.. Spośród wielu zalet ma też i tę, iż przyrządza się ją bardzo prosto – należy tyko zalać gorącą wodą.

Bardzo pyszne śniadanie

Najlepszym, najsmaczniejszym, łatwym i lubianym przez dzieci daniem głównie śniadaniowym, chociaż nie tylko, jest müsli, przyrządzone z płatków owsianych, jęczmiennych, kukurydzianych i każdych innych, z orzechów, różnorodnych pestek i nasion z dodatkiem świeżych owoców. Dzieci same chętnie będą przygotowywały śniadanie, kolację, wykazując własną inwencję przy doborze składników, czy np. dekoracji. Można ogłosić np. konkurs na najbardziej wyszukany skład i zachęcającą do jedzenia dekoracją müsli. To samo może też dotyczyć przyrządzonych przez dzieci sałatek, surówek, deserów.

Dosyć dużym powodzeniem cieszy się u dzieci makaron, dodawany zarówno do zup czy też innych potraw, ale tak naprawdę jedynie godny polecenia może być makaron brązowy, z mąki pełnej. Nazywany czekoladowym, może zyska tym sobie uznanie naszych najmłodszych.

Można by się zastanawiać, dlaczego niektórym mamom czy babciom wydaje się, że bardziej wskazane dla dzieci są bułeczki, czy pszenny chleb niż chleb razowy, graham i w ogóle pieczywo grubego przemiału. Dosyć częsty to widok – niespełna roczne (czy trochę starsze) dziecko w wózku i mama wtykająca pączka, czy słodką bułeczkę. Maluch bardzo szybko przyzwyczai się i zaakceptuje słodki smak i być może będzie krzywił buzię, gdy zaproponujemy mu coś innego.

Bardzo zdrową i smaczną propozycją na deser czy podwieczorek może być choćby kanapka z pumpernikla z masłem posypana nasionkami sezamu, pestek ze słonecznika, posiekanych migdałów czy orzechów.

Panuje dosyć powszechna opinia, że pieczywo i kasze tuczą. Chociaż niezbyt wielką wagę przywiązujemy do „tuszy” naszych pociech, to warto sprostować ten stereotyp. Jakkolwiek produkty zbożowe wykazują się średnią kalorycznością oraz wysoką zawartością skrobi – to obecność błonnika w kaszach i mąkach z pełnego przemiału nie predystynuje raczej do tycia.

Karmiąc natomiast nasze pociechy białym, albo co gorsze białym i słodkim pieczywem lub ciastem, pozbawiamy je cennych składników występujących w produktach zbożowych i wyrabiamy określone, niestety nie najlepsze nawyki.

Szczególnie w okresie jesienno-zimowym powinniśmy zadbać o to, aby dzieci dostawały dosyć dużo potraw z kasz mają one bowiem właściwości rozgrzewające, zabezpieczają więc przed częstymi w tym okresie przeziębieniami.

Kiełki – nie tylko zdrowe, ale i smaczne

Produkty zbożowe są dobrym źródłem witamin, soli mineralnych, białka, ale prawdziwą skarbnicą tych składników są kiełki. Suche nasiona, to życie w stanie uśpienia. Wiosną, gdy przyroda budzi się, warto poddać się jej rytmowi i wprowadzić do diety rozwijające się nasionka – kiełki. Można je dodawać do sałatek, miksować w kaszkach, przyrządzać różnego rodzaju pasty. Dzieci lubią wszelkie urozmaicenia, chociaż równie często zdarzają się maluchy, „konserwatyści”, akceptujące tylko wybrane przez siebie tradycyjne potrawy. O ile jednak w miarę wcześniej wprowadzimy te smaczne nowości, to jest wielka szansa, że polubią je i będą jadły bez oporów. Niektóre skiełkowane nasionka , np. pszenicy, szczególnie po kilku minutach gotowania charakteryzują się słodkawym smakiem, inne, np. rzodkiewki są dosyć ostre. Warto, aby dziecko miało możliwość spróbowania wszystkich po trochu i polubienia tych, które wybierze.

Zalety kiełków odkryte już przed wiekami w Azji, w Europie zaś pod koniec XVIII w. Dosyć przypadkowo stwierdzono, że przy pomocy skiełkowanej soczewicy skutecznie leczy się szkorbut.

Prawdziwie „dobre czasy” na kiełkowanie nastały jednak dopiero w wieku XX, kiedy to okazało się, że zawartość witamin i soli mineralnych w kiełkach wielokrotnie przewyższa ich poziom w nasionach suchych, zawartość witaminy A może wzrosnąć 3-krotnie, a witaminy C nawet 6-krotnie.

W kiełkujących ziarnach, głównie soi znajduje się również witamina B12, którą uważano za wyłączny składnik produktów pochodzenia zwierzęcego. Kiełki charakteryzują się też wysoką zawartością składników mineralnych: wapnia, żelaza, fosforu, potasu, cynku, sodu, np. najlepszym źródłem cynku są kiełki pszenne. W zielonych kiełkach występuje również chlorofil – ważny czynnik krwiotwórczy. Bardzo cenne są też łatwo przyswajalne związki kwasów tłuszczowych i protein. Kiełki porównać można do wstępnej strawionej żywności, resorbowanej bardzo szybko przez organizm.

Wszystkie te zalety kiełków są bardzo istotne w żywieniu dzieci i niemowląt, szczególnie (chociaż nie tylko) w przypadkach nietolerancji białka zwierzęcego oraz glutenu.

Zespół złego wchłaniania, nietolerancja białka zwierzęcego narzuca konieczność stosowania diety eliminacyjnej. Zalety mleczka roślinnego w żywieniu niemowląt wykazał już w 1929 roku dr med. Max Edwin Bircher. Wiadomo, że kompozycje białka roślinnego, pochodzącego z różnych źródeł nie ustępują wartościom białka zwierzęcego. Kiełkowanie ziaren dodatkowo czyni je jeszcze lepiej przyswajalnymi i wzbogaca w składniki mineralne oraz witaminy.

Wiadomo, że karmienie piersią jest jedyną możliwością żywienia niemowlęcia do szóstego , a już na pewno do 3-go miesiąca życia. W szczególnych przypadkach, gdy matka nie może zapewnić tego swemu maleństwu, dietę powinien ustawić lekarz. Coraz częściej słyszy się wśród lekarzy pediatrów i dietetyków, że mleko krowie nie jest właściwym pokarmem dla małego dziecka. Nie podejmuję się jednak rozstrzygać tej kwestii, zostawiając sprawę decyzji lekarzy i rodziców. Cenną lekturą może tu być książka Schulz J. Uberhuben E. „Leki z Bożej apteki – dzieciom” (17).

Od szóstego, dziewiątego miesiąca, kiedy zaczynamy wprowadzać zupki, pamiętając o tym, że dieta małych dzieci powinna być wysokobiałkowa, można dodawać skiełkowaną soczewicę, soję, pszenicę (o ile dziecko nie jest uczulone na gluten) zaczynając od jednej łyżeczki. Jako napój czy dodatek do kaszek można też stosować mleko sporządzone z podkiełkowanych nasion soi, pszenicy. Wykorzystuje się je również w żywieniu starszych dzieci, a także dorosłych. Bardzo smaczną może być zmiksowana zupka z gotowanych kiełków pszenicy z dodatkiem rodzynek. Do kiełkowania nadają się wszystkie nasiona, wyjątek stanowią nasiona roślin z rodziny psiankowatych (pomidor, ziemniak).

Spośród nasion małych szczególnie cenne są nasiona lucerny, rzodkiewki. Nasiona rzodkiewki obfitują w witaminy: A, B1, C oraz żelazo i fosfor. Najwięcej soli mineralnych i witamin zawierają nasiona kozieradki; pół szklanki skiełkowanych nasion dostarcza tyle witaminy C co 10 szklanek soku pomarańczowego.

Z nasion warto wymienić: grykę, dynię, słonecznik oraz migdały. Niezwykle bogate w witaminy (posiadają nawet witaminę D) są kiełki słonecznika, natomiast do doskonałych źródeł żelaza należy zaliczyć kiełki soi, dyni.

Odrębną grupę stanowią skiełkowane zboża (pszenica, jęczmień, owies, żyto, ryż). Są one łatwostrawne, o słodkim smaku. Zawartość witamin podczas kiełkowania wzrasta nawet o 65%. Można również kiełkować nasiona strączkowe twarde np.: groch, fasolę, soję, soczewicę. Przed spożyciem należy je lekko poddusić.

Najlepszym miejscem do kiełkowania jest kiełkownica sporządzona ze szkła bezkadomowego, koniecznie z atestem Ministerstwa Zdrowia. W ostateczności mogą to być naczynia szklane, sitka czy inne podłoża łatwe do przepłukania. „Uprawy” utrzymujemy w temperaturze 18-210C, w miejscu umiarkowanie oświetlonym, przepłukując trzykrotnie w ciągu doby. Musimy pamiętać, że ziarna do kiełkowania kupujemy w sklepach ze zdrową żywnością! W przeciwnym razie mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

Kiełki mogą stanowić doskonałe uzupełnienie posiłków; do porannego müsli można dodać np. skiełkowaną pszenicę, ziarno słonecznika lub dyni. Kiełkami posypujemy kanapki, dodajemy do sałatek, surówek, zup. Szczególnie wczesną wiosną, kiedy brakuje świeżych warzyw i owoców będą one cennym elementem codziennego menu.

artykuł pochodzi hxxp://gotowanie.onet.pl/11287,3437,kuchniadladzieci.html]stąd

[kociakocia]

bardzo ciekawy artykuł, dopiero sie do niego dokopałam, dziękuję

[maharetefka]

swietny artykul, dziekuje!

[maga]

A ja mam pytanie - jask rozpoznać, że kasza jest rafinowana?
I jeszcze rzucila mi się w oczy pewna nieścisłość:

Cytat:

Do roku dziecko nie powinno właściwie dostosować produktów zawierających gluten

i

Cytat:

Od szóstego, dziewiątego miesiąca, [...] można dodawać skiełkowaną soczewicę, soję, pszenicę (o ile dziecko nie jest uczulone na gluten)

Czyli podawać gluten czy nie?

[Lily]

[maga]

Mo właśnie mnie tak sie kojarzy - rafinowana czyli oczyszczona. Na myśl mi przychodzi tylko manna. Ale w artykule jest napisane w liczbie mnogiej, więc sie zatanawiam, czy dobrze myślę

[Lily]

Jest jeszcze biały ryż. Taka egzotyczna kasza

[ina]

i kus - kus

[puszczyk]

[dżo]

[puszczyk]

[dżo]

[agaB]

dżo, dziękuje za promocje kasz . Lubię czytać takie artykuły i oby było ich coraz więcej.