wegedzieciak.pl

[Mirka]

(Na podstawie: Przewodnik pacjenta, Vimed).


NIEPOŻĄDANE REAKCJE NA POKARMY A ALERGIE POKARMOWE

Wyróżnia się trzy zasadnicze grupy niepożądanych reakcji na pokarmy. Pierwszą
grupę stanowią zatrucia i intoksykacje pokarmowe, spowodowane czynnikami
zakaźnymi lub związane z czynnikami przez nie wytwarzanymi, reakcje typu
toksycznego. Drugą grupę stanowią reakcje związane z zanieczyszczeniami żywności
związkami chemicznymi, grzybami, substancjami stanowiącymi dodatki, konserwanty
lub stosowanymi w trakcie procesów przetwórczych żywności, np. nitrozoaminy.
Trzecia grupa w tym podziale to reakcje nietoksyczne z podziałem
na nadwrażliwość alergiczną z określonym mechanizmem immunologicznym,
z udziałem lub bez udziału przeciwciał IgE oraz nadwrażliwość nie alergiczną, w
której nie uczestniczą mechanizmy immunologiczne. Przedmiotem diagnostyki
ukrytych nietolerancji pokarmowych jest właśnie ta trzecia grupa, z wyłączeniem
reakcji, w których biorą udział przeciwciała IgE – reakcji natychmiastowych.

NADWRAŻLIWOŚĆ POKARMOWA IGE - ZALEŻNA

IgE – zależne reakcje stanowią wg Gell’a – Coombs’a typ I reakcji alergiczno
immunologicznej i są określane jako atopia. Ten typ nadwrażliwości jest związany z
aktywacją komórek tucznych, które umieszczone są w różnych narządach: GALT –
gastrointestinal associated lymphoid tissues; BALT – bronchial associated lymphoid
tissues; SALT – skin associated lymphoid tissues. Spożywane pokarmy mogą wywołać
objawy chorobowe w pojedynczych narządach lub w sposób wielonarządowy np.
jako objawy żołądkowo – oskrzelowo – skórne.
Objawy zazwyczaj ujawniają się natychmiastowo, w kilka minut po stymulacji
antygenowej. Bezpośrednią przyczyną jest degranulacja komórek tucznych i
bazofilów. Uwolnione w tym procesie mediatory procesu zapalnego, głównie
histamina, ujawniają często swój gwałtowny przebieg. Zespół objawów
chorobowych nosi nazwę anafilaksji (gr. ana – na odwrót, phylassein – chronicznie).
Reakcje tego typu są przez wielu utożsamiane, jako jedyne, z alergią, bowiem czas
reakcji do wystąpienia objawów jest łatwo potwierdzalny. Intensywność i
umiejscowienie objawów może być różnorodne - od najgroźniejszego wstrząsu
anafilaktycznego, stanowiącego, bez pomocy lekarskiej, bezpośrednie zagrożenie
życia, aż do mało dotkliwej pokrzywki skórnej lub świądu skóry.
Opóźnione reakcje anafilaktyczno – atopowe, rozwijają się zazwyczaj w czasie 4-8
lub nawet 24 godzin od chwili kontaktu z antygenem. W procesach tych podkreśla
się rolę bazofili oraz rolę nacieków komórkowych złożonych głównie z eozynofilii i
leukocytów jednojądrowych. W efekcie dochodzi do uwalniania się w tkankach
substancji cytotoksycznych prowadzących do przedłużających się procesów
zapalnych.
Ta grupa schorzeń jest dla alergików bardzo uciążliwa z powodu przewlekłego
procesu chorobowego. Do tej obszernej grupy chorób należą: przewlekła,
Strona 34 VIMED 2009 Przewodnik Pacjenta
całoroczna astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie alergiczne żołądka, przewlekłe
postacie alergicznego zapalenia jelit, atopowe zapalenia skóry, przewlekłe
całoroczne atopowe nieżyty nosa.
W tych długotrwale a niekiedy ciężko przebiegających chorobach należy
podkreślić, że wczesna eliminacja z diety alergenów pokarmowych, może w wielu
przypadkach przerwać immunologiczny łańcuch wydarzeń i zapobiec rozwojowi
procesów przewlekłych.
Jest to szczególnie cenne dla zdrowia pacjenta, bowiem w tej grupie schorzeń o
charakterze przewlekłym stosuje się długotrwałe leczenie objawowe,
przeciwzapalne steroidoterapię obarczoną wieloma szkodliwymi działaniami
ubocznymi.
NADWRAŻLIWOŚĆ POKARMOWA NIE IGE - ZALEŻNA

Charakteryzuje się podobnym obrazem klinicznym do nadwrażliwości IgE – zależnej.
Wyjątkiem w obrazie klinicznym jest wstrząs anafilaktyczny występujący wyłącznie w
nadwrażliwości IgE – zależnej. Jednak poznane mechanizmy biorące udział w
patogenezie schorzeń są bardziej skomplikowane.
Mogą uczestniczyć w nich limfocyty T, komórki kwasochłonne, przeciwciała IgG (II,
III, IV – typ reakcji alergiczno – immunologicznych, wg Gell’a – Coombs’a). W tej
grupie schorzeń można wymienić m.in.: ostrą gastroenteropatię, przewlekłą
nadwrażliwość na pokarmy, chorobę trzewną, które pośrednio prowadzą do wielu
innych chorób o charakterze przewlekłym.
Niektórzy autorzy, w tej grupie przewlekłej nadwrażliwości na pokarmy – nie IgE –
zależnej, umieszczają zaburzenia zachowania lub nadmierną aktywność dziecka tzw.
syndrom hiperkinetyczny lub ADHD.

NIE ALERGICZNA NADWRAŻLIWOŚĆ POKARMOWA
Nie alergiczna nadwrażliwość pokarmowa powstaje bez udziału mechanizmów
immunologicznych. W schorzeniach tych mechanizm immunologiczny jest
wykluczony, a objawy chorobowe są bardzo zróżnicowane. W nie alergicznej
nadwrażliwości pokarmowej pod wpływem spożytego pokarmu, umieszcza się grupy
schorzeń spowodowanych m.in. działaniem enzymatycznym czy farmakologicznym.
Wśród reakcji enzymatycznych występują liczne defekty metaboliczne jak:
galaktozemia, fruktozemia, niedobór laktazy, złe wchłanianie laktozy, nietolerancja
laktozy, nietolerancja glutenu. Dawniej reakcje te opisywano terminami
„nietolerancja pokarmowa‖ lub pseudoalergia.
Reakcje farmakologiczne mogą wywierać bardzo zróżnicowane, osobniczo zmienne
efekty patologiczne w organizmie człowieka, na drodze bezpośredniej interakcji z
tkankami, bądź pośrednio aktywując różnorodne systemy pośrednich mediatorów
oddziaływujących na tkanki. W tej grupie należy umieścić również grupę amin
naczynioaktywnych: histaminę, tyraminę, serotoninę, tryptaminę, fenyloaminę, które
występują w pokarmach takich jak tuńczyk, marynowane śledzie, sardynki, banany,
ser, czekolada, wino, pomidory.
VIMED W-wa 2009 Przewodnik Pacjenta Strona 35
Niekiedy stężenie tych amin ulega zwiększeniu w wyniku złych procesów
przetwórczych lub złego przechowywania. W tej grupie nie alergicznych
nadwrażliwości na pokarmy umieszcza się reakcję na kofeinę, która spożywana w
nadmiernych ilościach (cecha osobniczo zmienna) może prowadzić do
przewlekłych stanów lękowych lub zespołu niespokojnych nóg, czy reakcję na
etanol. U osób przejawiających szczególną osobniczą wrażliwość na jego działanie,
już niewielkie dawki mogą spowodować, m. in. zaburzenia rytmu serca czy spadek
ciśnienia tętniczego.
Do tej grupy należy dodać jeszcze dokładnie niezdefiniowane, o niewyjaśnionym
patomechanizmie, różnorodne reakcje psychogenne, związane ze spożywanymi
pokarmami.

KIEDY SIĘ POJAWIA UKRYTA REAKCJA POKARMOWA ?
Ukryte alergie pokarmowe mogą rozwinąć się w każdym okresie naszego życia, ale
można też się z nimi urodzić. Są to przeważnie reakcje na pokarmy, które matka
spożywała w trakcie ciąży.
W związku z tym, że białka pokarmowe matki mogą dotrzeć do wód płodowych, zaś
płód jest w stanie wykazać reakcje z udziałem przeciwciał, już w dziesiątym tygodniu
od poczęcia, jest możliwe, że uczulenie płodu na te białka rozpoczyna się już w
pierwszym trymestrze ciąży.
Białka pokarmowe z pożywienia matki są również przenoszone do jej mleka.
Wędrówki pewnej ilości antygenu do mleka matki są ważne dla rozwinięcia tolerancji
pokarmowej u noworodka, natomiast jego nadmiar może wywołać nadwrażliwość.
Dzieci matek karmiących piersią, podejmujących pokarmowe środki ostrożności w
okresie laktacji, wykazują mniejszą zachorowalność na egzemę atopową.
W przeciwieństwie do alergii IgE zależnych, alergie IgG -zależne mogą być uleczalne,
po okresie unikania alergenu i zwracania uwagi na inne czynniki wpływające na
zaistnienie alergii.
Ponieważ nadwrażliwość jest „zapamiętywana‖ przez komórki organizmu (limfocyty
pobudzone antygenem), reakcja może się pojawiać na nowo, jeśli wystawienie się
na działanie alergenu będzie duże lub zbyt częste.

DLACZEGO ALERGOLODZY NIE ZAJMUJĄ SIĘ OPÓŻNIONĄ ALERGIĄ POKARMOWĄ?
Lekarze alergolodzy swoje zainteresowania w zakresie alergii pokarmowej
ograniczają do ostrej, IgE zależnej alergii pokarmowej i w pewnym sensie trudno im
się dziwić. Jest to związane z samą istotą definicji jaka została przyjęta przez nich dla
alergii pokarmowej ::
„Alergia pokarmowa to nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna organizmu
powodująca występowanie różnych objawów klinicznych. Objawy te zawsze
przyjmują tę sama postać i zawsze występują po spożyciu tego pokarmu, na który
dana osoba jest uczulona”.
Strona 36 VIMED 2009 Przewodnik Pacjenta
Prof. Mirosław Jarosz „Alergie pokarmowe‖ Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2004
Już ta definicja usuwa z pola zainteresowania alergologów cały szereg nieswoistych,
nieprawidłowych reakcji pokarmowych, które wywołują różne, często odległe
reakcje o różnym nasileniu i różnym charakterze, zależnym od wielu innych
okoliczności, w tym np. od wieku pacjenta.
Ze względu na swoistość objawów reakcji IgE zależnej (histaminowej), szybkość jej
występowania, oraz pewną relatywną łatwość diagnozowania, relacja skutekprzyczyna
jest stosunkowo łatwa do ustalenia i udowodnienia.
Praca laboratoriów naukowych koncernów farmaceutycznych została skierowana
na poszukiwanie leków, które pomogłyby złagodzić cierpienia pacjentów
wykazujących ten typ alergii i dzięki temu, tego typu reakcja ma bogatą literaturę.
Wyprodukowano już i od lat stosuje się cały szereg preparatów hamujących
nasilenie dotkliwych objawów.
Do diagnostyki tego typu reakcji najlepiej sprawdzają się skórne testy punktowe
prick-prick (nakłuwanie) lub testy kontaktowe, chociaż nie rozwiązują one w pełni
problemów diagnostyki alergii pokarmowych. Inne metody diagnostyczne,
zwłaszcza diagnostyka in vitro, z rożnych zresztą powodów, wykazały tutaj znikomą
przydatność. Danuta Myłek „Alergie‖ Wydawnictwo WAB 2003
Alergolodzy wydzielili zatem z całego spektrum niepożądanych reakcji na pokarm
obszar, którym się zajmują. Z opracowanej przez nich systematyki wynika, że zajmują
się tylko tymi, w których relacja przyczyna-skutek występuje zawsze i odpowiedź
organizmu jest zawsze taka sama. Według niektórych źródeł stanowisko to bierze się
stąd, że gdyby zajęli się zagadnieniami nietolerancji pokarmowej, musieliby wkroczyć
w sfery działania lekarzy wielu innych specjalności – zwłaszcza gastroenterologów.
Jednak z drugiej strony, gastroenterologia także „zawęziła‖ swój obszar
zainteresowań do zakresu, gdzie stosunkowo łatwo w sposób jednoznaczny
powiązać skutek i przyczynę i nie radzi sobie dobrze z tymi nieswoistymi
niepożądanymi reakcjami pokarmowymi.
Nie oznacza to jednak, że te reakcje nie występują.
Dla odróżnienia nazywa się je nietolerancjami pokarmowymi, chociaż wiele z nich ma także charakter
immunologiczny np. reakcje IgG zależne.
Stąd wielu autorów używa określenia opóźniona (delayed) lub ukryta (hidden) alergia pokarmowa (food allergy).
Z powodów podanych wyżej, zagadnieniami nietolerancji pokarmowych, czy
ukrytych alergii pokarmowych, zajmuje się przede wszystkim gałąź medycyny
nazywana medycyną środowiskową (Evironmental Medicine), a nie alergologia.Badanie nietolerancji pokarmowych przy wykorzystaniu diagnostyki in vitro oznacza
najczęściej badanie przeciwciał z grupy IgG lub badanie reakcji cytotoksycznych
wywołanych przez pokarm, a nie reakcji IgE zależnych, którymi zajmują się
alergolodzy.

[gemi]

dzięki za ten artykuł
rozjaśniła mi się w końcu kwestia reakcji alergicznej Pawełka na moje mleko po zjedzeniu przeze mnie czegoś z krowiego nabiału. W ciąży wciągałam nabiał na potęgę. Jestem więc najlepszym przykładem na to, że czasem to szkodzi.
Pokażę artukuł mojej teściowej - ona się obawia o to, że zamierzam trzymać Pacia przynajmniej 2 lata beznabiałowo.