wegedzieciak.pl

[Poli]

[Lily]

Picie mleka odtłuszczonego (czyli w dużej mierze pozbawionego witaminy D) to na pewno nieporozumienie, to samo z mlekiem UHT. Więc jeśli już ktoś się upiera, to powinno to być mleko "prosto od krowy" - tłuste i nieprzetworzone.

[Mikarin]

Lily, znajdź takie i wypij bez zatykania nosa. Ja nie umiem, dla mnie to mleko śmierdzi na kilometr.

[MartaJS]

Dla mnie takie mleko pięknie pachnie

[Lily]

[Mikarin]

[gosia_w]

[Lily]

Mikarin, ale ja jestem rocznik 76, całkiem inne czasy, bez uhatego mleka

[Mikarin]

gosia_w, no i super
Lily, no... wiesz... a skąd ja mogę wiedzieć, który Ty rocznik? Ja '84, ledwo osiem lat różnicy Ale to prawda, że teraz to lepiej tego mleka nie pić... jedyne, jakie mi się zsiadło w ciągu ostatnich czterech lat to było takie najtańsze z Lidla, cała reszta syf....

[Lily]

[Gudi]

[krzysztof]

WITAM

To najlepsze mleko jakie piłem ,żadnych innych wydzielin zwierzęcych nazywanych mlekiem nie pije.
Podstawowe składniki mleka kobiecego – najnowsze wiadomości(Piśmiennictwo w linku )
hxxp://www.czytelniamedyczna.pl/549,podstawowe-skladniki-mleka-kobiecego-najnowsze-wiadomosci.html

Cytat:

WSTĘP Ludzkie mleko stanowi integralną część schematu żywienia do końca pierwszego roku życia, a wielokrotnie także dłużej. Zapewnia pokrycie potrzeb żywieniowych poprzez idealne, specyficzne przystosowanie składu w zależności od etapu rozwoju dziecka (1). Zawiera też liczne czynniki bioaktywne, enzymy, hormony, hormonalnie aktywne peptydy, czynniki wzrostu (2, 3, 4). Część z odkrytych w mleku czynników bioaktywnych pełni złożone, wielokierunkowe role, jak funkcje obronne i immunomodulujące (5, 6, 7). Niektóre z nich powodują, że mleko wpływa na rozwój i dojrzewanie wielu funkcjonalnie ważnych narządów i organów (8, 9). Niemniej jednak wiedza nadal wzbogaca się o nowe wiadomości na temat składników uznawanych od lat za podstawowe. Mleko ludzkie powstaje w procesie laktacji w gruczole sutkowym. Jest to wydzielina tworząca się wskutek syntezy i transportu selektywnego w komórkach nabłonka gruczołowego oraz międzykomórkowego pasażu składników osocza. Skład wydzieliny gruczołu sutkowego zmienia się w sposób dynamiczny (10). Wyróżniamy cztery zasadnicze, odmienne od siebie rodzaje wydzieliny gruczołowej. Pierwsza z nich to wydzielina przedporodowa, powstająca już w trzecim trymestrze ciąży. Jest ona wynikiem zmian jakie zachodzą wtedy w gruczole piersiowym oraz efektem procesów prowadzących do wytwarzania mleka w okresie około- i poporodowym. Druga to colostrum czyli tzw. mleko początkowe (siara). Wydzielana jest przez 3-4 dni po porodzie. Trzecia wydzielina gruczołu piersiowego to tzw. mleko przejściowe, które produkowane jest około 2 tygodni, aż do wytworzenia ostatniego rodzaju wydzieliny gruczołu sutkowego jakim jest ostateczne mleko dojrzałe (11). Zarówno wydzielina przedporodowa jak i colostrum różnią się zasadniczo pod względem składu od mleka dojrzałego. Zawierają wyższe stężenia białek oraz enzymów, ale wyraźnie mniejsze ilości tłuszczów, laktozy i glukozy. Oba rodzaje wydzieliny różnią się także od mleka dojrzałego w zakresie stosunku fazy płynnej do zawieszonych w niej elementów komórkowych, tłuszczowych i peptydowych. Jest to spowodowane nie do końca zamkniętym etapem dojrzewania czynnościowego gruczołu sutkowego oraz pełniącym ważną funkcję w szybko rozwijającej się tkance gruczołowej transportem międzykomórkowym makromolekuł. Po porodzie, przez około dwa tygodnie trwa proces stymulowany hormonalnie prowadzący do zakończenia przemian w gruczole piersiowym, co powoduje m.in. uszczelnienie przestrzeni międzykomórkowych. Wydzielina gruczołowa przyjmuje skład mleka dojrzałego (12, 13). Zawartość, ilość i stosunek wielu składników mleka ludzkiego ulega nadal licznym i dynamicznym zmianom w zależności od czasu trwania laktacji, czy np. od fazy danego aktu karmienia (posiłku). Wielu naukowców uważa, że fenomen zmienności mleka ludzkiego może być związany ze sprzężeniem zwrotnym powodującym np. zmniejszenie wydzielania tych składników, które produkowane są już przez niemowlę. Uważa się też, że tkanka ektodermalna brodawek sutkowych i otoczek może być wyspecjalizowanym miejscem odbierającym sygnały z jamy ustnej dziecka (komórki błony śluzowej policzków) (14). PODSTAWOWE SKŁADNIKI MLEKA KOBIECEGO Skład i właściwości biologiczne mleka są swoiste gatunkowo, a ponadto mogą się także różnić w niewielkim zakresie pomiędzy osobnikami tego samego gatunku. Dotyczy to również mleka ludzkiego (15). Do podstawowych składników mleka kobiecego zaliczamy: 1. Białko Całkowita zawartość białka w mleku kobiecym wynosi od 0,89 do 1,4 g/100 ml, w tym białek serwatkowych 0,64 g/100 ml, a białek kazeiny 0,25 g/100 ml. Białka mleka kobiecego to nie tylko białka budulcowe, ale także immunoglobuliny, składowe dopełniacza, laktoferryna, alfa-1-antytrybsyna, alfa-laktoalbumina, hormony oraz inne białka będące czynnikami bioaktywnymi (16, 17). Wśród białek serwatkowych wyizolowano i oznaczono aktywność biologiczną około 80 enzymów (18, 19). W mleku kobiecym stwierdza się obecność 18 aminokwasów, przy czym najwyższe wartości bezwzględne osiąga kwas glutaminowy, leucyna, prolina, kwas asparginowy, lizyna i walina. Podkreślenia wymaga fakt niskiej zawartości w mleku ludzkim fenyloalaniny, tyrozyny i metioniny, a wysoki tauryny niezbędnej dla prawidłowej funkcji mózgu i metabolizmu kwasów tłuszczowych oraz karnityny. Całkowity poziom białka w mleku niedojrzałym jest wyższy niż w mleku początkowym i dojrzałym i wynosi 1,8 g/100 ml (20). 2. Węglowodany Głównym węglowodanem mleka ludzkiego jest laktoza. Jej całkowita zawartość wynosi około 7,0 g/100 ml i poziom ten stabilizuje się pozostając niezmienny już w mleku początkowym (colostrum). Laktoza jest dwucukrem złożonym z glukozy i galaktozy. Glukoza wykorzystywana jest w procesach energetycznych, a galaktoza w procesach mielinizacyjnych (wchodzi w skład cerebrozydów). Laktoza odgrywa także rolę we wchłanianiu wapnia i prawdopodobnie fosforu, głównie poprzez obniżenie pH w świetle jelita. Odpowiedzialna jest także za 60-70% osmolarności mleka, wpływając na wielkość jego produkcji. W skład węglowodanów mleka kobiecego wchodzą także niewielkie ilości (około 10%) oligocukrów, polisacharydów i aminocukrów. Pełnią one wraz z laktozą funkcję czynnika wzrostowego dla fizjologicznej flory przewodu pokarmowego jaką jest Lactobacillus bifidus. Zawartość oligosacharydów w mleku kobiecym wynosi 1,2 do 1,5 g/100 ml. Wyodrębniono 29 różnych oligosacharydów (10). 3. Tłuszcze Do tłuszczów mleka kobiecego zaliczamy glicerydy, cholesterol i fosfolipidy. Pełnią one funkcje energetyczne i budulcowe. Całkowita zawartość glicerydów wynosi 3,0 do 4,5 g/100 ml. W grupie tych tłuszczów 98,7% stanowią trójglicerydy, a pozostały odsetek to dwuglicerydy i wolne kwasy tłuszczowe (21). Trójglicerydy mleka ludzkiego są tłuszczami wysoko przyswajalnymi dzięki swoistej gatunkowo estryfikacji kwasu palmitynowego (w drugiej pozycji glicerolu). Zawartość cholesterolu w mleku kobiecym jest dość wysoka i wynosi 1,0 do 1,5 mg/100 ml (najwyższe stężenie obserwuje się w colostrum). Uważa się, że ułatwia to proces mielinizacji centralnego układu nerwowego oraz działa protekcyjnie, chroniąc przed wysokim poziomem cholesterolu we krwi w wieku dorosłym (14, 22). Ważną rolę w procesach mielinizacyjnych odgrywają także fosfolipidy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe mleka kobiecego. Około 80% kwasów tłuszczowych mleka kobiecego stanowią kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe. Szczególnie znaczącą rolę przypisuje się frakcji wielonienasyconych kwasów tłuszczowych PUFA: kwasowi linolowemu oraz linolenowemu, a także ich pochodnym długołańcuchowym (kwas dokozaheksanowy DHA, arachidonowy i eikozapentaenowy AA), które są swoiste dla mleka ludzkiego. Kwasy te są materiałem do budowy błon komórkowych. Uważa się, że są one niezbędne do prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego oraz tkanki płucnej szczególnie u wcześniaków, a także dla prawidłowego rozwoju siatkówki i ostrości widzenia. Wykazano związek podaży DHA z rozwojem funkcji poznawczych i uczenia. W mleku matek, które urodziły przedwcześnie zawartość PUFA jest wyższa. W ostatnich latach badacze podkreślają, że zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w mleku matek jest zależna od ich poziomu w surowicy krwi i koreluje z dietą ciężarnych (23). Tłuszcze występują w mleku w postaci tzw. mikrokuleczek, przy czym warstwę zewnętrzną stanowią fosfolipidy i cholesterol wraz z estrami będące lipidami spolaryzowanymi w połączeniu z białkami. Wewnętrzną warstwę tworzą trójglicerydy i kwasy tłuszczowe. W okresie okołoporodowym zachodzą wyraźne zmiany w ilości i jakości tłuszczów produkowanych przez gruczoł piersiowy. W wydzielinie przedporodowej zawartość tłuszczów wzrasta od 1,0 g/100 ml do 3,2 g/100 ml, w colostrum wynosi 3,5-4,0 g/100 ml, a maximum osiąga w mleku dojrzałym. Wraz z czasem produkcji wydzieliny gruczołowej w okresie poprzedzającym poród stężenie trójglicerydów rośnie w stosunku do cholesterolu i fosfolipidów (14, 18). 4. Sole mineralne i mikroelementy Mleko ludzkie zawiera wszystkie niezbędne dla rozwoju dziecka sole mineralne. Prawidłowe karmienie pokarmem naturalnym pokrywa zapotrzebowanie dziecka. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że zawiera ono stosunkowo niski poziom sodu około 15 mg/100 ml (7 mmol/l). Stosunek wapnia (35 mg/100 ml) do fosforu (15 mg/100 ml) jest optymalny dla prawidłowego wchłaniania oraz mineralizacji rosnącego kośćca. Pokarm kobiecy zawiera też około 2,8 mg/100 ml magnezu (24). Z ważnych mikroelementów będących głównie kofaktorami licznych reakcji organicznych, aktywatorami enzymów w ludzkim mleku, znajduje się miedź (około 40 mg/100 ml). Cynk (295 mg/100 ml) jest optymalnie wchłaniany dzięki obecnemu także w mleku kobiecym kwasowi pikolinowemu. Kwas pikolinowy jest produktem metabolizmu tryptofanu, a do swej produkcji wymaga kofaktora pod postacią witaminy B6. Podkreślenia wymaga także fakt obecności w ludzkim mleku śladowych ilości żelaza, jodu, molibdenu czy selenu. Selen jest składnikiem peroksydazy glutationowej, który pełni ważną rolę neutralizatora toksycznie działających związków tlenu, w tym organicznych wodoronadtlenków oraz nadtlenku wodoru (25). Zawartość niektórych mikroelementów (wapń, fosfor, magnez) w wydzielinie przedporodowej (mleku niedojrzałym) jest niższa niż w mleku dojrzałym. Stężenie sodu i chloru zachowuje się odwrotnie i osiąga najwyższe swoje wartości w mleku niedojrzałym. Większość pierwiastków śladowych ma nieoznaczalny poziom w wydzielinie przedporodowej, ich stężenie w mleku niedojrzałym i początkowym jest wyższe niż w dojrzałym (14). Zawartość pierwiastków śladowych w mleku ludzkim jest ostatnio przedmiotem badań wielu badaczy. Podkreślają potrzebę suplementacji, np. selenu oraz zwracają uwagę na wczesne, intensywne karmienie mlekiem początkowym, gdyż zawartość pierwiastków śladowych jest w nim najwyższa (26). 5. Witaminy W mleku kobiecym znajdują się wszystkie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Witamina A (60 mg/100 ml) oraz jej prekursor beta-karoten wykazują właściwości antyoksydacyjne, chronią błony komórkowe przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych i nadtlenków lipidowych. Witamina A odgrywa także znaczącą rolę w dojrzewaniu siatkówki oraz procesach kształtowania i regeneracji skóry i błon śluzowych. Witamina D niezbędna w prawidłowym funkcjonowaniu gospodarki wapniowo-fosforanowej i procesie mineralizacji tkanki kostnej dziecka znajduje się w mleku matki w niewielkiej ilości około 0,01 mg/100 ml. Witamina E (0,35 mg/100 ml) zalicza się podobnie jak witamina A do grupy tzw. zmiataczy wolnych rodników. Witamina K jest obecna w ludzkim mleku w niemierzalnie małych ilościach (6, 27). Z grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie znajdujemy 3,8 mg/100 ml witaminę C, o właściwościach antyoksydacyjnych oraz uszczelniających, kwas foliowy (5,2 mg/100 ml), tiaminę MG (0,02 mg/100 ml), ryboflawinę (0,03 mg/100 ml), niacynę (0,63 mg/100 ml). Niezbędna do prawidłowego, ułatwionego wchłaniania magnezu i cynku, będąca kofaktorem licznych reakcji enzymatycznych witamina B6 występuje w mleku kobiecym w ilości 0,01 mg/100 ml, a witamina B12 w ilości 0,01 mg/100 ml (19). Zdecydowana większość witamin osiąga niższe stężenia w wydzielinie gruczołowej przedporodowej niż w mleku dojrzałym, a poziom zawartości witamin C, A, D, E, K jest nieoznaczalny (14). Przedmiotem licznych badań są ostatnio substancje antyoksydacyjne, ich zawartość oraz rola w mleku ludzkim. Szczególną uwagę badaczy zajmuje fakt obecności w mleku prekursorów witamin: carotenoidów, zwłaszcza beta-karotenu będących prowitaminami retinolu (witaminy A), czy pochodnych witaminy E, np. alfa-tokoferolu. Rola „zmiataczy wolnych rodników” jakimi są, skłania do badań w kierunku skutecznej suplementacji w okresie ciąży (28). Niektórzy badacze sugerują, że mimo iż całkowita zawartość tłuszczów w mleku początkowym jest niższa niż w dojrzałym, to stężenie pochodnych i prowitamin jest najwyższe właśnie na początku laktacji (29). We współczesnej literaturze ciągle pojawiają się doniesienia o odkryciach nowych składników mleka kobiecego (30, 31). Trwają badania nad funkcją w mleku takich substancji, jak leptyny, poliaminy, fibronektyna, melatonina, erytropoetyna, wciąż nowo odkrywane cytokiny, chemokiny, czy hormonalnie aktywne peptydy, które znajdowane były wcześniej w innych niż mleko wydzielinach (32, 33, 34, 35, 36, 37). Nadal też pojawiają się nowe informacje na temat białek, węglowodanów, nowych frakcji tłuszczowych, prekursorów witamin, mikroelementów i ich niepoznanych jeszcze funkcjach w mleku. Pozostawia to otwarty problem traktowania mleka ludzkiego, jako żywej tkanki, ciągle jeszcze wymagającej badań i dociekań. Piśmiennictwo ...

Zmienny skład i ilość kobiecego mleka
hxxp://www.osesek.pl/podstawy-zywienia-dziecka/karmienie-piersia/688-zmienny-sklad-i-ilosc-kobiecego-mleka.html

Cytat:

Skład kobiecego mleka stale się zmienia dostosowują się do potrzeb dziecka. Skład mleka zmienia się w ciągu karmienia, ze względu na porę dnia a nawet zależy od tego czy dziecko jest zdrowe czy chore. Zmienny skład i ilość kobiecego mlekaSiara (młodziwo) Siara to gęsty żółtawy płyn wytwarzany już w III trymestrze ciąży i przez kilka dni po porodzie. Jest to bardzo wartościowy pokarm, zawierający duże ilości białych krwinek i przeciwciał, które chronią dziecko przed infekcją i alergią. Siara nie jest wydzielana w dużych ilościach, ponieważ w tym okresie noworodek na niewielkie potrzeby żywieniowe, wystarcza zaledwie kilka kropli. Nie rezygnuj z karmienia w pierwszych dobach po porodzie i nie ulegaj sugestii, że masz mało pokarmu. Mleko przejściowe Mleko przejściowe wydzielane jest po 3-7 dniach od porodu w zależności od tempa dojrzewania noworodka. Jest ono rzadsze od siary i zabarwione na biało. Twoje piersi zaczynają być napełnione pokarmem, a Twoje maleństwo zaczyna mieć większy apetyt. Mleko dojrzałe Mleko dojrzałe wytwarzane jest po ok. 7-10 dniach. Jest ono jeszcze bardziej wodniste niż mleko przejściowe prześwitujące i ma kolor niebieskawy, a jego skład zmienia się w trakcie karmienia. Mleko początkowe - wydzielane w ciągu 5-10 min karmienia, można by je porównać do zupy. Mleko środkowe - wydzielane przez kolejne 5-8 min karmienia. Zawiera duże ilości białka, można by je porównać z drugim daniem. Mleko końcowe - wydzielane przez kolejne 15-18 min karmienia jest gęste i zwiera cenne dla organizmu dziecka tłuszcze, to jakby deser. Pozwalaj by dziecko opróżniło przy jednym karmieniu całkowicie jedną pierś, masz wtedy pewność, że niemowlę zjadło porządny posiłek. Opróżnienie jednej piersi może trwać od 15 do 40 min.

Rożne tabele - Tabela 1. Przeciętny skład mleka kobiecego i krowiego wg. B. Górnickiego (red.) ,zawartość podstawowych aminokwasów w 9 na 100 g białka wg. B. Górnickiego ,zawartość witamin w 100 ml mleka kobiecego i krowiego wg. B. Górnickiego itp.itd.
hxxp://www.e-dietetyka.pl/zywienie-chorych/choroby-jelit/219-mleko-kobiece.html


POZDRAWIAM Z ZIELONEJ GÓRY

[Mycha]

[Mikarin]

Mycha, dorosłym mleko kobiece zwykle nie smakuje, słyszałam wiele opinii tego typu. Z wiekiem zmienia nam się poczucie smaku - i to, co było zajebiste za małego (rabarbar.... surowy...) za dorosłego może wydać się wstrętne (ten sam rabarbar 20 lat później to kwas nie do przełknięcia )

[Figa]

a moze ktos slyszal o jakis badaniach mleka, ktore matka produkuje dla wiekszego dziecka? Karmie piersia (nie eksluzywnie, of kors) mojego dwulatka i jakos nie chce mi sie wierzyc, ze to tylko "woda smakowa" jak to okreslila moja health visitor.
Dante je stalego jedzenia mniej niz wrobel, ale za to jedzie na boobie caly czas niemal a rosnie, ma sie dobrze i nawet czasami zdarza mu sie lekko zaokraglisc (na chwile).
no wiec jak to jest?

[lilias]

hxxp://www.osesek.pl/podstawy-zywienia-dziecka/karmienie-piersia/1283-dzieci-karmione-piersia-maja-silniejsze-miesnie.html?start=1

hxxp://mlekomamy.pl/index.php?page=piersia-czy-butelka
hxxp://www.centrumdietetyki.pl/images/optymalnik9.pdf
hxxp://parenting.pl/portal/mleko-matki
hxxp://www.erodzina.com/index.php?id=33,419,0,0,1,0

a necie artykułów w bród, w tym trochę szczegółowiej chyba to o co pytasz hxxp://www.prozdrowie.pl/Artykuly/Ciaza-i-Dziecko/Noworodek-i-niemowle/Sklad-mleka-mamy . jedzenie pokarmów stałych ma duże znaczenie dla dwulatka, bo wydatki energetyczne ma inne niż niemowlak, no i nabywanie umiejętności prawidłowego gryzienia (lepsze trawienie i przyswajanie substancji odżywczych z pokarmów stałych).

hxxp://www.osesek.pl/podstawy-zywienia-dziecka/karmienie-piersia/1283-dzieci-karmione-piersia-maja-silniejsze-miesnie.html?start=1

hxxp://mlekomamy.pl/index.php?page=piersia-czy-butelka
hxxp://www.centrumdietetyki.pl/images/optymalnik9.pdf
hxxp://parenting.pl/portal/mleko-matki
hxxp://www.erodzina.com/index.php?id=33,419,0,0,1,0

a necie artykułów w bród, w tym trochę szczegółowiej chyba to o co pytasz hxxp://www.prozdrowie.pl/Artykuly/Ciaza-i-Dziecko/Noworodek-i-niemowle/Sklad-mleka-mamy . jedzenie pokarmów stałych ma duże znaczenie dla dwulatka, bo wydatki energetyczne ma inne niż niemowlak, no i nabywanie umiejętności prawidłowego gryzienia (lepsze trawienie i przyswajanie substancji odżywczych z pokarmów stałych).

[Poli]

Figa gdzies to czytalam, tylko nie wiem gdzie , ze dwu latek karmiony piersia pokrywa ok 40 % zapotrzebowania na mineraly z mleka piersiowego.

A czy to nie parodia, ze nasze mleko piersiowe uznawlane jest za bezwartosciowe u starszych dzieci, natomiast mleko krowie to istny eliksir zycia do 100 lat

[lilias]

Poli, ja tam nie uważam, ze jest bezwartościowe, tylko, że czas płynie i zmienia się wszystko, więc i skład mleka i zapotrzebowanie dziecka na takie czy inne składniki odżywcze. organizm matki też ma coś do powiedzenia w sprawie regeneracji chociażby przed następną ciążą, czy w ogóle regeneracji jako takiej. no co? czasu się nie zatrzyma, no i jakby tu powiedzieć, starzejemy się

[ Dodano: 2012-02-14, 22:28 ]
acha i uczymy siebie i dziecko budować bliskość inaczej niż głównie poprzez karmienie piersią

Poli, ja tam nie uważam, ze jest bezwartościowe, tylko, że czas płynie i zmienia się wszystko, więc i skład mleka i zapotrzebowanie dziecka na takie czy inne składniki odżywcze. organizm matki też ma coś do powiedzenia w sprawie regeneracji chociażby przed następną ciążą, czy w ogóle regeneracji jako takiej. no co? czasu się nie zatrzyma, no i jakby tu powiedzieć, starzejemy się

[ Dodano: 2012-02-14, 22:28 ]
acha i uczymy siebie i dziecko budować bliskość inaczej niż głównie poprzez karmienie piersią

[MartaJS]

[lilias]

[krzysztof]

WITAM

Ze strony neonatologia www.neonatologia.org.pl

Komórki mleka kobiecego
hxxp://www.neonatologia.org.pl/index.php?okno=7&art_type=3&id=262

Cytat:

Komórki mleka kobiecego Human breast milk cells Hanna Borysewicz-Sańczyk, Marek Szczepański Streszczenie Mleko ludzkie nie tylko stanowi znakomite naturalne źródło składników odżywczych dla noworodka i niemowlęcia, lecz także zawiera różnorodne czynniki protekcyjne, które dostarczają mu biernej i czynnej ochrony. W większości prac mleko ludzkie przedstawiane jest jako źródło biernej immunizacji noworodka dzięki temu, że zawiera liczne składniki ochronne, takie jak: przeciwciała, czynniki wzrostu, cytokiny i specyficzne komórki układu immunologicznego. Ostatnio wykazano, że mleko wpływa na niedojrzały układ immunologiczny noworodka. Karmienie piersią chroni niemowlę przed chorobami infekcyjnymi, jak również wzmacnia rozwój jego układu immunologicznego. W artykule zostały omówione komórkowe składniki mleka ludzkiego wspierające rozwój układu immunologicznego dzieci karmionych piersią. Słowa kluczowe: mleko kobiece, karmienie piersią, układ odpornościowy, komórki, ochrona Summary Human breast milk apart from being an excellent natural nutritional source to the newborn and infant, also contains a variety of protective factors that provide passive and active protection to the newborn. In most cases human milk was examined as a source of passive immunization of newborns containing numerous protective components such as antibodies, growth factors, cytokines and specific immune cells. However, recently has been shown, that human milk was capable to modulate the immature immune system of the neonate. Breast-feeding provides protection against infectious diseases as well as enhances the immune system development of the neonate. In this report the cellular constituents of human milk supporting the immune system of breast fed babies are reviewed. Key words: human milk, breast-feeding, immune system, cells, protection Wstęp Składniki mleka kobiecego poza walorami odżywczymi mają szczególnie istotne działanie wspomagające układ odpornościowy noworodków i niemowląt [1]. Mleko ludzkie zawiera wiele specyficznych i niespecyficznych czynników immunologicznych, które zwiększają bierną i czynną ochronę noworodka, wzmacniają jego mechanizmy obronne oraz stymulują rozwój układu immunologicznego. Wykazano, że mleko wpływa na rozwój jelit, dojrzewanie strukturalne i czynnościowe błony śluzowej, ma działanie immunomodulujące przez cały okres karmienia piersią, np. zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju chorób alergicznych i autoimmunologicznych, otyłości czy nadciśnienia tętniczego [2, 3, 4, 5]. Oprócz szeroko opisywanych w literaturze elementów odpornościowych, takich jak: laktoferyna, lizozym, α-laktoalbumina, neuropeptydy oraz cytokiny, w mleku ludzkim występują również aktywne komórki układu odpornościowego. Gruczoł piersiowy matki zajmuje zatem szczególne miejsce w układzie immunologicznym błon śluzowych dziecka karmionego piersią. Komórki obecne w mleku kobiecym istotnie zwiększają jego właściwości immunoprotekcyjne. Uważa się, że niemowlę karmione piersią otrzymuje z mlekiem około 108 leukocytów na dobę [1, 6]. W jednym mililitrze mleka znajduje się około 14 000 komórek. Wśród nich większość stanowią makrofagi, granulocyty obojętnochłonne z niewielkim odsetkiem limfocytów oraz komórki nabłonka gruczołów piersiowych [7, 8]. Liczebność poszczególnych populacji komórek mleka nie jest jednakowa i zależy od okresu laktacji, stanu zdrowia matki oraz jej predyspozycji genetycznych [1]. Jak wykazują badania, komórkowy skład mleka kobiecego może mieć związek z rozwojem ­niektórych chorób alergicznych u potomstwa [6]. Ponadto wykazano, że w mleku matek dzieci z infekcją dróg oddechowych całkowita liczba komórek odpornościowych jest większa niż w mleku matek dzieci zdrowych, przy czym nie obserwowano istotnych różnic w proporcjach między poszczególnymi liniami komórkowymi [9]. Najwięcej komórek występuje w mleku w pierwszych dniach laktacji [8]. Całkowita liczba komórek w siarze wynosi 105–107 w mililitrze [3]. W kolejnych dniach, do 8 doby po porodzie, liczba komórek w mleku obniża się pięcio-, dziesięciokrotnie. Osiąga wartość 105 komórek w mililitrze w ciągu następnych 2−3 miesięcy i utrzymuje się na tym poziomie do końca laktacji [1, 2, 4]. Opierając się na badaniach histochemicznych, wykazano, że populacja komórek siary składa się w 40−50% z makrofagów, w 40−60% z neutrofilów obojętnochłonnych, 5−10% stanowią limfocyty, a reszta to komórki nabłonka i ich fragmenty (ciałka siarowe) [2, 3, 4, 10, 11, 12]. W badaniach innych autorów wykazano znaczną przewagę makrofagów, które mogą stanowić nawet 80–90% wszystkich leukocytów mleka kobiecego [1, 6, 13]. Wśród limfocytów mleka kobiecego wyróżniono komórki T (około 50% popu­lacji limfocytów) i komórki B (około 34% populacji limfocytów). Jednak inne doniesienia wskazują na większy odsetek komórek T (60−90%) [3]. Zarówno limfocyty, jak i fagocyty obecne w mleku wykazują fenotypowe i czynnościowe markery aktywacji [1]. Fagocyty Fagocyty mleka kobiecego wydają się identyczne ze spotykanymi we krwi obwodowej, różnią się jedynie tym, że zawierają liczne krople tłuszczu [2, 14]. Makrofagi i granulocyty obojętnochłonne stanowią łącznie około 70% somatycznych komórek zarówno siary, jak i dojrzałego mleka. Według niektórych autorów do siódmego dnia po porodzie procentowy sto­sunek makrofagów wzrasta do 80−90% [13, 15]. Fagocyty reprezentują więc większość komórek znajdujących się w ludzkiej siarze i mleku [2, 3]. Komórki te wydają się spełniać rolę immunoprotekcyjną in situ u noworodka. Podobnie jak inne makrofagi tkankowe makrofagi mleka pochodzą z monocytów krwi obwodowej, które opuszczają naczynia i migrują przez nabłonek do gruczołu piersiowego. Po dotarciu do gruczołu piersiowego makrofagi wykazują dużą aktywność fagocytarną, pochłaniają wiele składników mleka [13] oraz mikroorganizmów. Mają zdolność przylegania do szkła i wykazują ruchy ameboidalne, jednak w porównaniu z komórkami we krwi są mniej ruchliwe [3, 14], chociaż niektórzy autorzy uważają, że komórki te cechują się dużo większą ruchliwością niż odpowiadające im komórki krwi obwodowej [2]. Makrofagi mleka kobiecego wykazują znacznie większą zdolność do fagocytowania bez wcześniejszej opsonizacji niż monocyty krwi obwodowej [1]. Są to komórki zawierające niespecyficzną esterazę i charakteryzują się zdolnością zabijania różnych mikroorganizmów. Monocyty ludzkiego mleka posiadają fenotyp i funkcję komórek prezentujących antygeny [3]. Na ich powierzchni obecne są antygeny MHC klasy II, a na większości z nich również antygeny HLA-DR, których intensywność ekspresji jest większa niż na monocytach krwi obwodowej, ale podobna do opisywanej na makrofagach tkankowych [2]. Zatem makrofagi mleka odgrywają również rolę w aktywacji limfocytów T, prezentując im antygeny [14, 15]. Większość makrofagów ludzkiego mleka posiada na swojej powierzchni również markery monocytowo-makrofagowe: Leu-M3 Leu-M5, ale pod względem genotypowym są one bardziej podobne do tkankowych makrofagów niż do monocytów. Na makrofagach wykryto także receptory dla laktoferyny i wydzielniczej IgA (sIgA) oraz receptory Fc i C3b3 [2, 12]. Makrofagi mleka zawierają wewnątrzkomórkową sIgA, która może być uwalniana po stymulacji powierzchni ich błony komórkowej [2, 3, 11, 15]. Przypadkowa obecność IgM, laktoferyny, α-laktoalbuminy wskazuje na to, że IgA w makrofagach siary ma egzogenne pochodzenie i jest nabyta z siary, a nie z osocza. Wewnątrzkomórkowa sIgA stanowi około 5−10% całkowitej sIgA mleka. Stężenie sIgA w makrofagach ludzkiego mleka sięga według różnych autorów od 500−5000ng do 20μg na 106 komórek. Makrofagi siary służą jako środek transportu pochłoniętych sIgA do organizmu noworodka. Zdolne do życia makrofagi znalezione były w żołądkach szczurów po ich wyssaniu z pokarmem. Badania nad zdolnością makrofagów ludzkiego mleka do uwalniania IgA pod wpływem stymulacji ich błony komórkowej lub zmiany pH przyniosły sprzeczne rezultaty. Nadal pozostaje niewyjaśnione, czy wewnątrzkomórkowy transport IgA daje jakieś korzyści [1, 3]. Makrofagi uwalniają ponadto cytokiny i wiele innych czynników odpornościowych mleka, m.in. lizozym, laktoferynę, składniki komplementu, IL-1, IL-6, TNF, które mogą być produkowane przez te komórki także w większych ilościach po ich stymulacji nawet wtedy, gdy opuszczą już gruczoł piersiowy [2, 10, 15]. Są one również źródłem prostaglandyn. Wykazano w nich oksydatywny metabolizm indukowany fagocytozą [2]. Makrofagi mleka wykazują też spontaniczną sekrecję IL-8, a także GM-SF (Granulocyte-Macrophage-Colony-Stimulating Factor). IL-8 nasila zdolność makrofagów do fagocytozy (działanie autokrynne) i niszczenia patogenów. Jej wytwarzanie przez makrofagi mleka kobiecego wykazano zarówno na poziomie transkrypcyjnym, jak i translacyjnym [1]. W wyniku stymulacji przez sfagocytowane, dokładnie nieokreślone składniki mleka oraz pod wpływem IL-4 makrofagi mleka kobiecego mogą się przekształcać w komórki dendrytyczne CD1+. Wykazują one ekspresję na swojej powierzchni DC-SIGN, tj. swoistego dla komórek dendrytycznych receptora dla wirusa HIV. Wskazuje to nie tylko na ryzyko przeniesienia zakażenia wirusem HIV z matki na dziecko, ale również wyjaśnia, dlaczego ryzyko to jest większe w trakcie zapalenia gruczołu sutkowego u karmiącej matki. Stan zapalny łączy się bowiem ze wzmożoną produkcją IL-4 [1]. W mikroskopie elektronowym widoczne są w komórkach makrofagów mleka liczne wakuole wypełnione kropelkami lipidów [2, 15], micellami, odpadkami i zdegradowanymi neutrofilami [15]. Neutrofile (PMNs) stanowią około 30−40% komórek mleka [15]. Są one komórkami fagocytującymi (mikrofagi) i uwalniającymi czynniki antybakteryjne (lizozym, laktoferyna), ale nie są zdolne do przylegania do standardowych podłoży. W porównaniu z neutrofilami krwi obwodowej komórki te wykazują mniejszą ruchliwość, zdolność fagocytozy, a ich odpowiedź na czynniki chemotaktyczne jest mniejsza. Neutrofile ludzkiego mleka zawierają też mniej ziarnistości i mniej glikogenu. Jednak są to komórki aktywne, na co wskazuje obecność dużej liczby CD11b oraz obniżona ekspresja L-selektyny na ich powierzchni (L-selektyna uczestniczy w migracji i przyleganiu neutrofilów do nabłonka, CD11b umożliwia efektywną fagocytozę cząstek opłaszczonych IgG i komplementem) [1, 2, 11, 15, 16]. Większa ekspresja CD11b i zredukowana ekspresja L-selektyny wskazuje na podobieństwo neutrofilów mleka do komórek obecnych w wysięku zapalnym. Niektórzy sugerują, iż główną rolą tych komórek jest działanie przeciwzapalne w jelicie noworodka jak również działanie ochronne w sutku [15]. Limfocyty Limfocyty w mleku kobiecym składają się w 80% z komórek T (5% wszystkich komórek mleka) i zawierają zarówno komórki CD4+ (pomocnicze-indukcyjne), jak i CD8+ (supresorowe-cytotoksyczne) [15]. Względny stosunek CD4/CD8 jest podobny lub niższy niż we krwi [2] i wynosi 2:8 [15]. Limfocyty B stanowią jedynie około 20–25% limfocytów mleka (3% wszystkich komórek mleka) [1, 15]. Zarówno limfocyty T, jak i limfocyty B są w mleku aktywne i wspierają układ odpornościowy noworodka [15]. Większość limfocytów T ma receptor antygenowy typu α/β. Limfocyty z TRC γ/δ są w mleku również obecne, i to w większej liczbie niż we krwi obwodowej [1]. W porównaniu z krwią w mleku jest stosunkowo niewiele nieaktywnych limfocytów T [1, 8, 15]. Aktywność limfocytów T potwierdza ekspresja CD25, CD45RO, HLA-DR [1] oraz duża liczba receptorów dla interleukiny 2 [1, 2]. Markery na powierzchni limfocytów T świadczące o ich aktywności to również rozpuszczalny antygen powierzchniowy CD30 i ligand CD40. Antygen CD30 związany jest z produkcją przez te komórki limfokin i wspieraniem komórek B w uwalnianiu przeciwciał. CD40 to ligandyna odgrywająca rolę w aktywowaniu komórek B oraz w produkcji przez nie przeciwciał, a także w interakcjach międzykomórkowych. Obie te cząsteczki powodują aktywację komórek T i B, w ten sposób mleko matki kompensuje niedobory immunologiczne nowo narodzonego dziecka [2, 15]. Limfocyty mają immunofenotyp wysięku zapalnego. Komórki te nie wykazują ekspresji CD45RA, co sugeruje, że nie stykają się one z drobnoustrojami po raz pierwszy. Fenotyp komórek T CD4+ pochodzących z mleka jest podobny do komórek znalezionych w innych błonach śluzowych, np. przewodu pokarmowego czy pochwy, i sugeruje podobieństwo limfocytów mleka do monocytów błon śluzowych, a nie do komórek jednojądrzastych krwi obwodowej [8]. Pochodzenie limfocytów mleka nie jest do końca ustalone. Większość badań na zwierzętach oraz markery powierzchniowe tych komórek wskazują na pochodzenie limfocytów z błony śluzowej przewodu pokarmowego [17], a dokładniej z prekursorów komórek immunokompetentnych obecnych w tkance limfatycznej związanej z jelitami (GALT – gut associated lymphoid tissue) oraz w tkance limfatycznej związanej z oskrzelami (BALT – bronchus associated lymphoid tissue) [3]. Zatem odporność mleka – komórkowa i humoralna – w dużej mierze pochodzi z regionów odległych od gruczołu piersiowego. Wydaje się, że zależy ona od zachodzących w układzie oddechowym i układzie pokarmowym zdarzeń stymulujących, po których następuje migracja limfoidalnych prekursorów do gruczołu piersiowego. Wskazuje to na powiązanie pomiędzy ekspresją odporności na różnych powierzchniach wydzielniczych [18]. Indukcja immunologiczna rozpoczyna się najprawdopodobniej w związanej z jelitami i oskrzelami tkance limfatycznej: w kępkach Peyera i grudkach limfoidalnych, dokąd ze względu na właściwości komórek nabłonka przenikają antygeny. Na­stępuje wzrost aktywności mitotycznej limfocytów i migracja komórek prekursorowych do odprowadzających naczyń limfatycznych. Następnie limfocyty T i B przemieszczają się do węzłów chłonnych, gdzie ulegają namnożeniu, a stamtąd przez przewód piersiowy dostają się do krążenia systemowego i prawdopodobnie po jednym okrążeniu osadzają się w błonach śluzowych GALT, BALT, a także w tak odległych miejscach, jak błony śluzowe gruczołów piersiowych czy gruczołów ślinowych. Stąd zarówno komórki, jak i ich produkty (immunoglobuliy) przemierzają nabłonek błon śluzowych i pojawiają się na jej powierzchni. Zjawisko to znane jest pod nazwą jelitowo-oskrzelowo-sutkowej drogi migracji limfocytów [2, 3, 18]. Argumentem popierającym tę tezę jest dowód, że limfocyty T lub B specyficzne dla antygenów jelitowych pojawiają się w wydzielinie gruczołów po ekspozycji przewodu pokarmowego na określone antygeny [18]. Przepływ uczulonego przez antygen prekursora komórki limfoidalnej związanej z jelitem lub oskrzelami opiera się na następującym klasycznym eksperymencie. Ustna immunizacja niepatogennym szczepem E. coli kobiet ciężarnych spowodowała pojawienie się specyficznych IgA wydzielniczych przeciwciał w siarze, przy czym nie towarzyszyła temu obecność takich przeciwciał w surowicy krwi. Parenteralna immunizacja zabitymi E. coli nie indukowała pojawienia się sIgA w siarze. Wskazuje to na bezpośredni związek pomiędzy ekspresją limfocytów B w siarze a uczuleniem drogą przewodu pokarmowego. Podobne obserwacje dotyczą limfocytów T [18]. Wykazano, że mleko matki zawiera przeciwciała nie tylko przeciwko bakteriom i wirusom, ale także przeciwko antygenom pożywienia obecnym w jelitach. Wykryto również obecność specyficznych przeciwciał sIgA w mleku po ekspozycji płuc na antygen. Ponadto aktywność limfocytów w siarze wydaje się być niezależna od aktywności limfocytów we krwi obwodowej [3]. Próby określenia lokalnej wydzielniczej odporności w obrębie gruczołu sutkowego poprzez bezpośrednią immunizację podobną do obserwowanej w obrębie GALT czy BALT nie dały rezultatu. Wydaje się mało prawdopodobne, że gruczoł piersiowy generuje limfocyty odpowiedzialne za mechanizmy efektorowe występujące w błonie śluzowej gruczołu. Zatem lokalna odporność w gruczole piersiowym zależy prawdopodobnie od indukcyjnych zdarzeń w odległych błonach śluzowych kobiety [18]. Aktywność limfocytów siary nie reprezentuje całego immunologicznego doświadczenia matki; mleko może też zawierać aktywne klony komórek korzystnych dla noworodka [18]. Specyficzność przeciwciał wydzielniczych IgA w mleku ludzkim jest odzwierciedleniem jelitowych i oskrzelowych antygenów matki, dzięki temu chronią one niedojrzałe immunologicznie niemowlę przed patogenami obecnymi w środowisku jego i jego matki [1, 2]. Selektywna kolonizacja gruczołów piersiowych podczas laktacji przez komórki T pamięci może stanowić jeden z mecha­nizmów, za pomocą którego ssące niemowlę korzysta z immunologicznego doświadczenia matki [2]. Limfocyty obecne w wydzielinie gruczołów piersiowych nie produkują spontanicznie cytokin, jednak po stymulacji mogą uwalniać cały ich szereg (IL-2, IL-3, IL-4, IFN-γ, IFN-α) [1]. Komórki te produkują natomiast limfokiny [3]. Cytotoksyczna odpowiedź limfocytów ludzkiego mleka jest raczej słaba [2]. Limfocyty obecne w siarze wykazują niski poziom cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał. Może to być spowodowane brakiem fenotypowo pozytywnych komórek NK. Zredukowana aktywność bójcza limfocytów siary nie jest wynikiem defektu wiązania ani rozcieńczenia komórek efektorowych neutrofilami. Obniżona aktywność NK limfocytów siary może mieć związek z rozwo­jem wysoko aktywnych, rozpuszczalnych czynników supresorowych. Mniejsza aktywność cytotoksyczna limfocytów mleka może również wynikać z obecności w siarze czynników inhibitorowych. Występujące w siarze takie czynniki jak lipidy i laktoferryna mogą wpływać na funkcje cytotoksyczne. Udowodniono, że fizjologiczne stężenie IgA2 i sIgA w siarze hamowało aktywność NK mononuklearnych komórek krwi obwodowej [3]. Chociaż limfocyty w siarze proliferują w obecności mitogenów komórek T, są one osobliwie niewrażliwe na wiele antygenów drobnoustrojów, szczególnie Candida albicans, anatoksynę tężcową i streptokinazę. Równocześnie limfocyty krwi obwodowej tych samych dawców odpowiadają na te antygeny. Analiza niewrażliwości limfocytów mleka kobiecego wskazuje, że komórkom tym nie brakuje funkcji przylegania, ani nie wynika ona z obecności rozpuszczalnych czynników lub komórek supresorowych mleka. Wydaje się, że niewrażliwość limfocytów T mleka uwarunkowana jest na poziomie komórkowym i w ludzkiej siarze brakuje antygenowo reaktywnych klonów skierowanych przeciwko Candida albicans, anatoksynie tężcowej i streptokinazie [18]. Limfocyty siary odpowiadają natomiast bardzo dobrze na antygeny świnki i cytomegalii, podobnie jak limfocyty krwi obwodowej [15, 18]. W tym kontekście siara i mleko mogą być postrzegane jako próbki lokalnej odporności komórkowej gruczołu piersiowego i wydaje się, że organ ten gromadzi czynniki odpornościowe skierowane przeciwko niektórym antygenom, np. świnki, a nie przeciwko Candida albicans [18]. Napływające do gruczołów piersiowych komórki B ulegają tam końcowemu różnicowaniu w komórki plazmatyczne wydzielające IgA [2, 15]. Obserwuje się syntezę przez limfocyty mleka IgA, lecz nie IgG ani IgM [3]. W siarze zidentyfikowano IgA-specyficzny czynnik pomocniczy (alfa-HF), który może stymulować komórki do dojrzewania w komórki plazmatyczne wydzielające IgA. Komórki T w mleku i ich cytokiny również przyczyniają się do różnicowania komórek B mleka w komórki plazmatyczne wydzielające IgA [2]. Limfocyty zawarte w mleku, podobnie jak pochodzące z przewodu pokarmowego i pochwy, mają na swojej powierzchni miejsca receptorowe niezbędne do wniknięcia i rozwoju zakażenia wirusem HIV. Komórki CD4+ w mleku wykazują wysoką koekspresję CCR5 i CXCR4 – receptorów potrzebnych do przyłączenia cząsteczki HIV podczas wnikania do komórki. W przeciwieństwie do innych błon śluzowych, gdzie w bardzo wczesnym okresie infekcji HIV obserwuje się obniżenie liczby limfocytów T, w mleku nie ma tendencji do zmniejszania się liczby limfocytów CD4+ CCR5+. Zachowanie dużej liczby komórek CD4+ CCR5+ w mleku matek zakażonych HIV może wskazywać na silną aktywację układu immunologicznego w tej wydzielinie i wpływać na wzmocnienie obrony immunologicznej dziecka. Komórki te prawdopodobnie pochodzą z rekrutacji w gruczołach piersiowych, a nie są wytwarzane na miejscu. Nadal niewyjaśnione pozostaje, czy obecność tych komórek w mleku może zwiększać ryzyko transmisji HIV do dziecka, czy przeciwnie, pomaga chronić je przed infekcją [8]. Rozprzestrzenianie się komórek w gruczole znajduje się pod kontrolą hormonów związanych z laktacją. Progesteron, estrogeny i prolaktyna powodują migrację prekursorów IgA do gruczołu piersiowego. Testosteron – antagonista laktacji – indukuje inwolucję­ układu immunologicznego gruczołu piersiowego [3]. Napływanie komórek produkujących IgA do sutka wydaje się być regulowane przez ekspresję na powierzchni komórek nabłonka gruczołów piersiowych takich markerów, jak HLA-DR i integryny, których obecność jest regulowana przez prolaktynę [2]. Hormonalna regulacja „przyciągania” limfocytów jest jedną z osobliwości układu immunologicznego gruczołu piersiowego. Druga cecha szczególna to ukierunkowanie czynników protekcyjnych mleka. Wydzielane produkty gruczołu piersiowego w trakcie laktacji nie chronią własnego organizmu matki, lecz organizm nowo narodzonego dziecka [3]. Inne komórki mleka Ostatnie doniesienia wskazują na występowanie w mleku ludzkim także multipotencjalnych komórek pnia (komórek macierzystych układu krwiotwórczego); obecność tych komórek w mleku może wkrótce zostać wykorzystana do pozyskiwania ich do celów leczniczych w prosty sposób, nie budzący sprzeciwów etycznych. Badania wykazały, że poszczególne populacje komórek pnia mają różne pochodzenie i potencjał różnicowania się w wiele typów komórek [7]. Znaczenie komórek pnia w mleku dla rozwoju noworodka nie jest jeszcze zbadane, ale niewątpliwie nowe odkrycie popiera tezę, że mleko ludzkie spełnia wiele ważnych funkcji, a nie tylko dostarcza składników odżywczych karmionemu piersią dziecku. W mleku kobiecym obecne są także liczne komórki bakteryjne z gatunków Lactobacillus, Lactococcus, Enterococcus i Leuconostoc spp., które również mogą stanowić element obrony, jaką jest dla dziecka mleko z piersi. Bakterie kwasu mlekowego wyizolowane z mle­ka to m.in. Lactobacillus gasseri, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus fermentum i Enterococcus faecium, a większość z nich uważana jest za bakterie probiotyczne kolonizujące przewód pokarmowy dziecka. Ich pochodzenie nie zostało w pełni wyjaśnione. Teoria, iż w trakcie karmienia za pośrednictwem skóry twarzy dziecka są one przenoszone na gruczoł piersiowy z dróg rodnych kobiety, nie potwierdziła się ze względu na różnice gatunkowe bakterii w tych okolicach. Najprawdopodobniej mają one endogenne pochodzenie i tworzą ochronną powłokę na otoczce brodawki i w przewodach wyprowadzających mleko, skąd dostają się do jelit dziecka w trakcie karmienia [19, 20]. Mleko matek, które urodziły przedwcześnie Liczba komórek i zdolność fagocytozy w mleku dojrzałym i mleku matek, które urodziły przedwcześnie, są podobne [21], jednak niektóre badania wskazują na nieco wyższą całkowitą liczbę makrofagów, neutrofilów i limfocytów w siarze wcześniaczej [2]. Licz­ba komórek wynosi średnio 1−7 x 105 komórek/ml. Proporcje neutrofilów i makrofagów są podobne w mle­ku wcześniaczym i dojrzałym. Dominującymi komórkami w większości próbek są makrofagi, a limfocyty stanowią mniej niż 25% wszystkich komórek [21]. Funkcja tych komórek jest taka sama jak komórek mleka matek dzieci urodzonych o czasie [2]. Przechowywanie mleka Wykazano, że sposób przechowywania mleka wpływa na liczbę znajdujących się w nim komórek. Przechowywanie mleka w temp 4oC przez 24 godziny prowadzi do nieznacznego spadku liczby komórek, natomiast nie ma wpływu na ich funkcje. Jednak już po 48 godzinach przechowywania w tej samej temperaturze liczba komórek znacząco się zmniejsza, ale ich funkcje pozostają bez zmian [1, 21]. Dlatego w razie konieczności dłuższego przechowywania mleka zaleca się jego zamrażanie [1]. Wykazano również, że komórki mleka ludzkiego nie tolerują ogrzewania powyżej 63°C oraz ochładzania poniżej –23°C lub liofilizacji [14]. Ponadto leukocyty mogą przywierać do plastikowych i szklanych powierzchni, przez co możliwa jest ich utrata z mleka w trakcie karmienia butelką. Badania wykazały, że w ten sposób traci się nie więcej niż 5% leukocytów [21]. Pasaż komórek mleka przez przewód pokarmowy niemowlęcia Do chwili obecnej niewiele jest badań dotyczących korzyści odpornościowych, które noworodek może uzyskać przez spożywanie zdolnych do życia, immunokompetentnych limfocytów w ciągu pierwszych tygodni życia. Punktem spornym pozostaje pytanie, czy leukocyty mogłyby przetrwać i przedostać się dalej z przewodu pokarmowego noworodka, a następnie wpływać na działanie całego układu immunologicznego. Istnieją doniesienia popierające tę tezę [2, 18]. Według niektórych autorów leukocyty obecne w mleku kobiecym są oporne na działanie trypsyny, natomiast makrofagi dobrze tolerują zmiany pH, temperatury oraz osmotyczności [1, 2, 6]. W ba­daniach na zwierzętach wykazano, że przyjmowane drogą pokarmową leukocyty mleka ludzkiego ulegają adhezji do nabłonka jelit lub pozostają wewnątrz światła jelita przez co najmniej 60 godzin. Stąd mogą przekraczać błonę śluzową i z krążeniem dostawać się do śledziony, wątroby i węzłów chłonnych kreski [1, 2, 4, 5, 12]. W innych badaniach komórki mleka były zdolne do przeżycia w przewodzie pokarmowym noworodka do 4 godzin od momentu rozpoczęcia trawienia, niezależnie od osmolalności czy stężenia białek w mleku [6]. Żywe leukocyty mleka zostały także wyizolowane z kału karmionych mlekiem ludzkim niemowląt, co również wydaje się popierać tezę, iż komórki te mogą pełnić funkcje w przewodzie pokarmowym niemowlęcia [11]. Zdolność immunokompetentnych komórek do przetrwania w przewodzie pokarmowym, do produkcji cytokin, migrowania przez ścianę jelita noworodka do układu krążenia pozwalałaby im nie tylko na wzmacnianie lokalnej odporności układu pokarmowego dziecka, ale również jego układowej odpowiedzi immunologicznej [2, 12]. Z immunologicznego punktu widzenia pokarm początkowy (siara) stanowi środek transportu dla tymczasowych matczynych składników odpornościowych dla potomstwa, ale niewątpliwie potrzeba więcej badań, zanim poznamy los komórek spożytych przez niemowlę z pokarmem [18]. Podsumowanie Ze względu na bogactwo składników odpornoś­ciowych mleko ludzkie stanowi niezwykle ważne połączenie między dojrzałym układem immunologicznym matki a kształtującym się układem immunologicznym dziecka. Komórki zawarte w mleku pełnią zasadniczą rolę w ochronie młodego organizmu. Jak wielokrotnie dowiedziono, istnieje zależność między komórkowym składem mleka a stanem zdrowia ssącego niemowlęcia. Wydaje się jednak, że komórki zawarte w mleku matki odgrywają znacznie większą rolę, niż się do tej pory wydawało. Piśmiennictwo 1. Marek A., Szlagatys-Sidorkiewicz A., Liberek A. i wsp.: Składniki mleka kobiecego wspomagające układ odpornościowy dzieci karmionych piersią. Med. Wieku Rozwoj. 2006; 10 (2): 545−556. 2. Xanthou M.: Immune protection of human milk. Biol. Neonate. 1998; 74: 121−133. 3. Chernishov V. P., Slukvin I. I.: Mucosal immunity of the mammary gland and immunology of mother/newborn interrelation. Arch. Immunol. Ther. Exp. 1990; 38: 145−164. 4. Jackson K. M., Nazar A. M.: Breastfeeding, the immune res­ponse,xand long-term heath. J. Am. Osteopath. Assoc. 2006; 106: 203–207. 5. Hanson L. A., Korotkova M., Haversen L. i wsp.: Breast-feeding, a complex support system for the offspring. Pediatr. Int. 2002; 44: 347–352. 6. Jarvinen K., Suomalainen H.: Leucocytes in human milk and lymphocyte subsets in cow’s milk-allergic infants. Pediatr. Allergy Immunol. 2002; 13: 243–254. 7. Cregan M. D., Fan Y., Appelbee A. i wsp.: Identification of nestin-positive putative mammary stem cells in human breastmilk. Cell Tissue Res. 2007; 329: 129–136. 8. Kourtis A. P., Ibegbu C. C., Theiler R. i wsp.: Breast milk CD4+ T cells express high levels of C chemokine receptor 5 and CXC chemokine receptor 4 and are preserved in HIV-infected mothers receiving highly active antiretroviral therapy. J. Infect. Dis. 2007; 195: 965−972. 9. Bryan D., Hart P. H., Forsyth K. D., Gibson R. A.: Im­munomodulatory constituents of human milk change in response to infant bronchiolitis. Pediatr. Allergy Immunol. 2007; 18: 495–502. 10. Hawkes J. S., Bryan D., Gibson R.: Cytokine production by human milk cells and peripheral blood mononuclear cells from the same mothers. J. Clin. Immunol. 2002; 22 (6): 338−344. 11. Field C. J.: The immunological components of human milk and their effect on immune development in infants. J. Nutr. 2005; 135: 1–4. 12. Xanthou M.: Human milk cells. Acta Pediatr. 1997; 86: 1288–1290. 13. Ichikawa M., Suita M., Takahashi M. i wsp.: Breast milk macrophages spontaneously produce granulocyte–macrophage colony-stimulating factor and differentiate into dendritic cells in the presence of exogenous interleukin-4 alone. Immunology 2003; 108 (2): 189−195. 14. Mikulska M., Zimmer D.: Immunologiczne znaczenie ludzkiego mleka. Ann. Acad. Med. Siles. 2006; 60 (5): 462–465. 15. Paramasivam K., Michie C., Opara E., Jewell A. P.: Human breast milk immunology: a review. Int. J. Fertil. Womens Med. 2006; 51 (5): 208−217. 16. Newburg D. S., Walker W. A.: Protection of the neonate by the innate immune system of developing gut and of human milk, Pediatr. Res. 2007; 61 (1): 2−8. 17. Sabbaj S., Ghosh M. K., Edwards B. H.: Breast milk-derived antigen-specific CD8+ T cells: An extralymphoid effector memory cell population in humans. J. Immunol. 2005; 174 (5): 2951−2956. 18. Parmely M. J., Beer A. E.: Colostral cell-mediated immunity and the concept of a common secretory immune system, J. Dairy Sci. 1977; 60 (4): 655−665. 19. Martın R., Langa S., Reviriego C. i wsp.: Human milk is a source of lactic acid bacteria for the infant gut. J. Pediatr. 2003; 143: 754−758. 20. Martin R., Heilig G. H. J., Zoetendal E. G. i wsp.: Diversity of the Lactobacillus group in breast milk and vagina of healthy women and potential role in the colonization of the infant gut. J. Appl. Microbiol. 2007; 103: 2638–2644. 21. Murphy J. F., Neale M. L., Matthews N.: Antimicrobial properties of preterm breast milk cells. Arch. Dis. Child. 1983; 58 (3):198−200.

Karmienie-piersia-win.pl
hxxp://www.karmienie-piersia.win.pl/publikacje
( oczywiście na pewne stwierdzenia należy założyć wege. filtr )
szeroki zakres tematyczny:

Cytat:

Historia karmienia piersią w Polsce Prawne aspekty karmienia piersią Znaczenie sutka w reprodukcji człowieka Sioda T., Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, 1994, 12, 24-44 Morfologia kobiecego sutka Żywienie kobiety w aspekcie karmienia piersią Sioda T., Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, 1995, 14, 183-207 Sioda T., Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, 1994, 12, 9-23 Bariery w karmieniu piersią Choroby zakaźne, a karmienie piersią Częstość karmienia piersią w Polsce Fizjologia Laktacja w aspekcie położniczym Leki podczas laktacji Problemy kliniczne Promocja i edukacja Skład mleka kobiecego Smoczek Varia oraz MIANOWNICTWO MASTOLOGICZNE i inne publikacje Dzielenie sie mlekiem kobiecym Karmienie piersią i borelioza Nowe publikacje o karmieniu piersią Sądowe odebranie matce dziecka przy piersi Karmienie piersią przez mężczyznę? Przygotowanie brodawek sutkowych do karmienia piersią Czas odstawienia od piersi Prace licencjackie i magisterskie na temat karmienia piersią i laktacji Analiza bakteriologiczna mleka kobiecego Psychologiczne uwarunkowania karmienia piersią Częstość karmienia piersią w Polsce Tomasz Jastrun o karmieniu piersią Rozważania o języku karmienia piersią Żywienie dzieci zdrowych w wieku 13 – 36 miesięcy Wrażenia z Afryki Polskie artykuły o karmieniu piersią z lat 2007 - 2008 Witamina K dla niemowląt karmionych piersią Zamrażanie mleka Św. Idzi – patron matek karmiących piersią Przywileje karmiących matek w pracy zawodowej Leczenie homeopatyczne laktacyjnych chorób sutka Podcięcie wędzidełka języka Obyczaje Kapturki - nipletki

POZDRAWIAM Z ZIELONEJ GÓRY

[fylwia]

Figa, czytałam o korzyściach "długiego" karmienia piersią wielokrotnie, nie pamiętam już gdzie, ale euridice i Krzysztof już podali przykłady takich tekstów. Według mnie dwa lata karmienia to nie jest długo, tylko normalnie. Ale jeśli standardowo jest to np pół roku, to rozumiem, że dwa lata dla większości to długo.

Kompletnie nie rozumiem parcia na usamodzielnianie dziecka - także w sferze posiłków, zanim ono jest na to gotowe i sugerowania, że kobiety mają w długim karmieniu jakiś swój prywatny, sprzeczny z dobrem dziecka, cel. Dla mnie to absurd na równi z tym, że mleko matki w pewnym momencie staje się bezwartościowym napojem (ale tylko ludzkie, krowie to cud natury i bez niego nie przeżyjemy). Jesteśmy ssakami, dajmy naszym młodym ssać dokąd potrzebują - to nic tylko natura. Żyjemy w szybkich czasach i mamy straszne parcie na przyspieszanie wszystkiego co możliwe - czasem warto zwolnić, zawierzyć swojej intuicji i nie dać się zwariować.

Poza tym napieranie na dziecko, żeby jadło "normalne" posiłki może przynieść więcej szkody niż pożytku. To najprostsza droga do wykreowania niejadka albo osoby z problemami z nadwagą. Nauka gryzienia to ważna rzecz, ale bez paniki - dziecko raczej na pewno sobie poradzi, jeśli tylko będziemy mu ograniczać możliwości jedzenia "dorosłych" posiłków, cyc tu w niczym nie przeszkadza, zgodnie z BLW zresztą.

Jeśli chodzi o emocjonalną stronę karmienia - ja też nie uważam, żeby dziecko cokolwiek traciło na silnej więzi z matką w pierwszych latach życia, znowu - to naturalne. Nie bójmy się tego, przyjdzie kolejny etap, zatęsknimy i odeśpimy .
Ja, podobnie jak MartaJS, nie czuję, że potrzebuję się zregenerować po karmieniu, zwłaszcza odkąd zrzuciłam pociążowe dodatkowe kilogramy. Nie czuję, żeby moje ciało podejmowało jakiś specjalny wysiłek, ciąża była fizycznie trudniejsza, ze względu na dodatkowe obciążenie. Bywam niewyspana, zmęczona itd, ale jeszcze nigdy w życiu nie miało to większego sensu niż teraz.

Samodzielność przychodzi stopniowo, należy ją wspierać, ale nie napierać tak samo jak nie tłumić.

[Mycha]

Bardzo mądrze napisałaś, fylwia

[Figa]

dzieki serdeczne, to sobie poczytalam
karmilabym piersia nawet jesli to by rzeczywiscie byla woda smakowa (swoja droga ostry tekst), bo jestem vegan i uwazam, ze lepiej niech pije moje niz cielakowe albo chemiczne mieszanki.
dziekuje bardzo!

[ Dodano: 2012-02-16, 00:24 ]

[neina]